فلزات رنگین یکی از انواع فلزات یافت شده در طبیعت می باشد که دارای انواع مختلف بوده که هریک از آنها دارای کاربرد های مختلفی در قسمت‌ها و مصارف مختلف صنعتی و یا عمومی می باشند. در حالت کلی فلزاتی که در طبیعت یافت می شوند به دو دسته فلزات آهنی و فلزات غیر آهنی یا همان فلزات رنگین طبقه بندی می گردند. آهن و انواع آلیاژها و ترکیبات آن مانند فولاد، چدن و غیره جزو فلزات آهنی به حساب می‌آیند. که هر کدام از آنها دارای کاربرد های بسیار زیادی در مصارف صنعتی و عمومی دارند.
به طور کلی مزایا شامل موارد زیر می باشد :
- کاربرد فراوان در صنعت و تولید
- فراوان است و به راحتی استخراج می شود
- قیمت بازار پایین تر از فلزات گرانبها
به طور کلی معایب شامل موارد زیر می باشد :
- خواص شیمیایی فلزات در طول زمان تغییر می کند
- قیمت فلزات می توانند کاملاً بی ثبات باشد
- ذخیره خوبی برای ارزش نیست
مهمترین فلزات رنگین :
- مس
- روی
- برنز
- برنج
- آلومینیوم
- سرب
- نیکل
- قلع
مس چیست ؟
فلز مس به عنوان یکی از پرکاربردترین انواع فلزات رنگین در طبیعت یافت می شود و رنگ این فلز قرمز می باشد. این فلز در مقابل پوسیدگی و خوردگی مقاومت بسیار خوبی از خود نشان می دهد و همچنین در مقابل اکسید و زنگ زدگی بسیار مقاوم است. دلیل مقاومت فلز مس در مقابل زنگ زدگی این است که لایه بیرونی فلز مس به شدت به آب و هوا واکنش نشان داده و اکسید می گردد و خود به عنوان یک لایه حفاظتی قسمت درونی فلز را از زنگ زدگی و اکسید محافظت می کند.
روی چیست ؟
وزن مخصوص فلز روی به عنوان یکی از فلزات رنگین 7.3 اعلام شده است و همچنین دمایی که فلز روی در آن به نقطه ذوب می رسد ۴۱۹ درجه سانتیگراد می باشد. فلز روی مقاومت بسیار خوبی در مقابل اکسید و زنگ زدگی از خود نشان می‌دهد و در عین حال یک فلز ترد به حساب می آید. از مهمترین مصارف و کاربردهای فلز روی می توان به استفاده در ورق های گالوانیزه فولادی و همچنین به کار بردن آن در آلیاژ هایی مانند برنج و برنز اشاره کرد. فلز روی از طریق ذوب شدن سنگ معدن استخراج می گردد.
برنز چیست ؟
برنز یکی از آلیاژهای مس است که از ترکیبات مختلف در ساختار آن استفاده میشود. معمولاً در صورت نیاز به فلزی با مقاومت بیشتر از مس، مقاوم در برابر خوردگی و برای ساخت اشیاء تزئینی، برنز یکی از گزینه‌هایی است که در نظر گرفته میشود. تفاوت ترکیبات مورد استفاده در برنز سبب تاثیر زیاد بر خواص هوازدگی آن دارد. رنگ این فلز از سبز لیمویی تا قهوه‌ای تیره متفاوت است. در مواجهه با هوا، برنز مستمراً در حال تغییر خواهد بود و با پشت سر گذاشتن مراحل مختلف، اکسیده و خورده میشود.
برنج چیست؟
آلیاژ برنج نیز ساخته شده از دو بخش مهم از فلز روی و مس است. همین خاصیت ترکیبی آلیاژ مس سبب شده است تا چکش‌خواری بیشتری نسبت به دو ماده‌ي سازنده‌ي اولیه‌اش داشته باشد. این فلز، ماده‌ای دیر اکساینده است. بنابرین به راحتی خورده نمی‌شود و حالتی از کدری را به خود نمی‌گیرد. قابلیت انعطاف پذیری این آلیاژ بالاست و نقطه ذوب کم دارد. رنگ فلز برنج می‌تواند طیف متفاوتی را شامل شود. به نحوی که می‌توانیم با افزودن درصد روی این رنگ را از قرمزی به سمت طلایی شدن و حتی سبز مایل به زرد سوق دهیم.
آلومینیوم چیست ؟
فلز آلومینیوم به نسبت فلز مس از مقاومت بسیار خوبی برخوردار است و در برابر خوردگی و پوسیدگی از خود مقاومت نشان می دهد و از آن جایی که وزن آن به صورت قابل توجهی کم بوده به عنوان یک فلز سبک شناخته می شود در مصارف مختلف صنعتی به کار گرفته شده و مورد بهره برداری قرار می گیرد. فلز آلومینیوم با انواع دیگر فلزات رنگین و یا فلزات آهنی ادغام شده و از آن آلیاژ های مختلف و بسیار سودمندی حاصل می گردد از آنجایی که این فلز استحکام مقاومت بسیار خوبی داشته و در مقابل پوسیدگی و خوردگی به خوبی از خود مقاومت نشان می دهد و در عین حال وزن کمی دارد در صنایع حساسی مانند هواپیما سازی بسیار مورد استفاده و توجه قرار میگیرد.
سرب چیست ؟
فلز سرب به عنوان یک فلز بسیار نرم شناخته می شود. فلز سرب در انواع مختلف سازه های ساختمانی در ساخت لوله ها و سقف ها، طراحی و تزیین کاخ ها و کلیسا ها استفاده میشود و در باتری خودرو ها همچنین در صنعت سرامیک سازی و بسیاری صنایع دیگر از فلز سرب استفاده می گردد.
نیکل چیست؟
نیکل به عنوان یکی از انواع فلزات رنگین پر کاربرد و به عنوان فلزی نسبتاً سخت در طبیعت یافت می شود و به عنوان رنگی بین سفید و نقره ای می باشد. این فلز در دمای بسیار بالای ۱۴۵۳ درجه سانتیگراد به نقطه ذوب خود می رسد و از آنجایی که دمای ذوب آن بسیار بالا می باشد در برابر اثرات جوی موجود مقاومت و بسیار بالایی از خود نشان می دهد.
قلع چیست ؟
قلع از نظر مقاومت در برابر خوردگی، یک فلز میان رده بحساب می‌آید. اکسیدهای قلع به صورت دانه‌های سفید و ریز بوده و به آن نمک قلع گفته میشود. این فلز در برابر خوردگی توسط آب مقاوم بوده و اسیدها و بازهای ضعیف بر روی آن اثر نمی‌گذارند. قلع را می توان جلا داد و به عنوان لایه‌ای برای محافظت از سایر فلزات در مقابل خوردگی استفاده نمود.
قیمت فلزات رنگین
معمولا قیمت فلزات غیر آهنی به روز اعلام میگردد و مطابق بر انس جهانی آنها میباشد. و تاثیر دیگر بر قیمت این فلزات قیمت ارز میباشد که با تلرانس های آنها قیمت ها هم تغییرات خواهد داشت. مهمترین عامل موثر بر قیمت فلزات رنگین درصد خلوص آنهاست. اهمیت درصد خلوص این فلزات با عناصر گرانتر مانند نیکل، مس و غیره بیشتر از سایر فلزات مشهود است. البته توجه داشته باشید که قیمت آن تحت تاثیر عوامل مختلف ثانویه دیگر مانند شرکت تولید کننده فلزات، واردات یا تولید داخلی فلزات و غیره است.
کاربرد فلزات رنگین
1.مس عنصر اصلی در تولید برنج و برنز است.
2. مقدار کمی مس به فلزات دیگر اضافه می شود که برای مصارف مختلفی مانند افزایش مقاومت در برابر پوسیدگی و سهولت کار با چدن و افزایش مقاومت آلومینیوم استفاده می شود.
3. مس در تولید رنگ شیشه و سرامیک و نمک مس برای محافظت از چوب استفاده می شود.
4. نیکل برای روغن کاری ظروف مواد غذایی، تجهیزات شیمیایی و فولاد استفاده می شود.
5. نیکل به عنوان آلیاژ در فولاد ضد زنگ استفاده می شود.
6. ورق فلزی مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارد و به عنوان پوشش ورق های فولادی (قلع) استفاده می شود.
7. سیم قلع برای اتصال قطعات فلزی استفاده می شود.
8. کروم در پوشش قطعات فلزی، تولید فولاد ضد زنگ و سایر آلیاژهای ضد خوردگی استفاده می شود.
9. فلز تیتانیوم به عنوان پوشش نما برای ساختمان ها استفاده می شود.
10. روی در ساخت و ساز، پوشش محافظ روی فولاد، آلیاژ روی مس یا برنج، به صورت صفحات به عنوان مواد سقف، مورد استفاده برای عایق رطوبتی، پوشش دیوارهای خارجی، مورد استفاده برای آب بندی ورق فلز، سازه های بهداشتی حمام و بدنه کشتی و از ترکیبات آنها برای تهیه رنگدانه مورد استفاده قرار میگیرد.
11. مصنوعات آلومینیومی برای کارهای غیر سازه ای و غیر باربر مانند رنگ آمیزی اتصالات استفاده می شود.
12. تجهیزات برودتی مانند مخازن
13. تجهیزات برای قطعات با دمای بالا در صنعت هوافضا، مانند قطعات مسکن
14. تجهیزات احتراق و کشتی
15. اجزای الکتریکی مانند سیم، ترمینال و سایر اتصالات
16. خط لوله
17. ابزار دقیق
18. کارهای تزئینی
19. تجهیزات دریایی مانند بالابر قایق و اسکله
20. تجهیزات هواپیما، مانند مواد مورد استفاده در بدنه
سخن پایانی
فلزات رنگین یکی از انواع فلزات یافت شده در طبیعت می باشد که دارای انواع مختلف بوده که هریک از آنها دارای کاربرد های مختلفی در قسمت‌ها و مصارف مختلف صنعتی و یا عمومی می باشند. در حالت کلی فلزاتی که در طبیعت یافت می شوند به دو دسته فلزات آهنی و فلزات غیر آهنی یا همان فلزات رنگین طبقه بندی می گردند.